TOERCLUB DE KAMPIOEN

Bij Toerclub De Kampioen hanteren we 14 januari 1959 als oprichtingsdatum. Wij zijn daarmee een van de oudste toerclubs van Nederland en we vierden ons 50-jarig bestaan in 2009 uitgebreid met allerlei activiteiten en de publicatie van een jubileumboek.

De Toerclub is ontstaan binnen de Scheveningse Renners Club (S.R.C.) "De Kampioen".
Deze S.R.C. bestaat inmiddels niet meer: zij is in 1987 opgegaan in HSK Trias.
De S.R.C. organiseerde in de jaren ’50 jaarlijks enkele toertochten waaraan ook door velen van buiten de vereniging werd deelgenomen. Voor deelname werd betaald.
Het voortbestaan van deze tochten kwam in gevaar toen in 1956 landelijk de Samenwerkende Rijwiel Toer Clubs (S.R.T.C.) werd opgericht, die met één landelijke toerkalender ging werken, bestaande uit ritten van de aangesloten verenigingen.
Leden van deze samenwerkende clubs mochten niet deelnemen aan toertochten van verenigingen die geen lid waren van de S.R.T.C. en dus ook niet op de toerkalender voorkwamen. De S.R.C. "De Kampioen" was geen lid en wilde dat als rennersclub ook niet worden. De deelname aan de toertochten van de vereniging liep daardoor sterk terug.
Enkele "toeristleden" van de S.R.C. en enkele actieve toerfietsers van buiten de vereniging wilden deze toertochten in stand houden en kregen op 14 januari 1959 in een bespreking met het bestuur van de S.R.C. toestemming om als aparte commissie "het fietstoerisme in betere banen te leiden". Deze commissie werd prompt lid van de landelijke S.R.T.C. die enkele jaren later de meer bekende NRTU (Nederlandse Rijwiel Toer Unie) werd.

De Amsterdam-Maastricht-Amsterdam ploeg uit 1961

De naam "De Kampioen" is dus veel ouder dan 1959. De S.R.C. "De Kampioen" is in 1923 opgericht door John van Eck die nog kampioen van Nederland is geweest en later een bekend wielersportbestuurder en -organisator werd. John kwam oorspronkelijk uit Haarlem en was daar lid geweest van de nog steeds bestaande Haarlemse Sportvereniging De Kampioen, de op één na oudste wielerclub van Nederland. John heeft waarschijnlijk de naam De Kampioen meegenomen naar Scheveningen.

De commissie voor het fietstoerisme binnen S.R.C. "De Kampioen" was onder leiding van voorzitter Jan Harmsen en secretaris "Pa" Witman uiterst actief. Binnen de kortste keren ontstond een heuse toerafdeling Toerclub De Kampioen met een aantal eigen ritten op de landelijke toerkalender (bijvoorbeeld Vierstedenrit en Die Haghe Toer) en op eigen gelegenheid te rijden diagonalen en rondes, maar ook een groot aantal eigen leden en eigen deelname aan toerritten van andere verenigingen.
Toerclub De Kampioen werd een toonaangevende club in Nederland. Aan sommige tochten van de club deden flinke aantallen fietsers uit het hele land mee. In die tijd had je in het Nederlandse toerfietsgebeuren een duidelijk onderscheid tussen (recreatieve) "toeristen" en (zeer sportieve) "prestatie-toeristen".
De Kampioen had beide categorieën het nodige te bieden. De toeristen reden vooral sterritten; de prestatie-toeristen van de club deden onder aanvoering van Jan Harmsen mee aan gigantisch lange ritten in binnen- en buitenland (bijvoorbeeld Amsterdam-Maastricht-Amsterdam, Brussel-Parijs-Brussel en Parijs-Brest-Parijs) en sleepten daar veel clubprijzen in de wacht.
Toerclub De Kampioen was in die tijd zeer prestatiegericht en deed ook elk jaar een gooi naar het (NRTU-)clubkampioenschap van Nederland, zoals dat een tijd lang vooral bepaald werd door de omvang van de verenigingsdeelname aan de ritten van de (nationale) toerkalender. Na enkele jaren als tweede te zijn geëindigd, werd De Kampioen in 1968 clubkampioen van Nederland en wist de club deze prestatie in 1970, 1971 en 1973 te herhalen. Ook op bestuurlijk gebied was de club vooraanstaand: zij leverde veel bestuursleden aan de NRTU en speelde een duidelijke rol in de woelingen binnen die bond. 

Al die tijd was de Toerclub formeel nog steeds een afdeling van S.R.C. "De Kampioen", maar de verhouding met de moedervereniging was nooit hartelijk. In 1972 barstte de bom en werd Toerclub De Kampioen een volledig zelfstandige vereniging, zij het niet tot ieders genoegen. Dat jaar was verder ook een woelig jaar voor de club; de club hield het hoge prestatieniveau nauwelijks vol en voorzitter/animator Jan Harmsen trad af, om een jaar later helemaal uit de vereniging te verdwijnen. De club ging daarna een periode van geleidelijke neergang in, mede door interne tegenstellingen.
De vooraanstaande positie verdween.

Eén van de tegenstellingen betrof de aard van de club: regionaal of meer lokaal.
In haar topjaren had de club een duidelijk regionale functie met weliswaar veel leden uit Den Haag, maar ook uit de wijde omgeving, tot Gouda, Alphen aan den Rijn en Vogelenzang toe.
De club organiseerde niet alleen activiteiten in Den Haag, maar ook in bijvoorbeeld Voorburg, Vogelenzang en later Wassenaar. Toerclub De Kampioen heeft nooit een eigen clubhuis gehad maar kreeg, ook door pech, in de loop der jaren vele centrale startplekken in Scheveningen, Den Haag en Voorburg, variërend van sporthallen (voor grote tochten) tot snackbars en zelfs de woning van de familie Witman.

In 1971 werd Wassenaar vrij toevallig binnen de grote regio een van de vertrekpunten. In de jaren ’70 kreeg Wassenaar steeds meer een centrale plek in de activiteiten van de club, met daarnaast een kern in Vogelenzang, de woonplaats van toenmalig voorzitter, wijlen Joop Theunissen. Vergaderingen werden echter nog steeds in Den Haag gehouden.
Joop en secretaris Jan Eijs en met hen veel leden verschilden echter van mening over de strategie om de club nieuw leven in te blazen: Joop wilde de regionale opzet handhaven; Jan wilde de zaak concentreren in Wassenaar - intussen waren namelijk vrij veel Wassenaarders lid - en er dus een meer lokale vereniging van maken.
In de ledenvergadering won Jan in 1982 het pleit, waarna Joop daaruit zijn consequenties trok: hij vertrok uit de vereniging en stichtte de nog steeds bestaande Toerclub Vogelenzang. Jan Eijs werd voorzitter van TC De Kampioen en bracht door een goede organisatie de club weer tot bloei. 

Agnes Immerzeel, voorzitster van TC Vogelenzang, ontvangt ons jubileumboek
uit handen van Anton de Vries (foto Gerard Grundeken)

Toerclub De Kampioen werd op deze manier de primair Wassenaarse vereniging, die zij nog steeds is. Vanaf 1981 werden de ledenvergaderingen in Wassenaar gehouden. Pas in 1990 wordt na een statutenwijziging Wassenaar de officiële vestigingsplaats van de club.
Na Wassenaar levert Voorschoten al vele jaren met afstand de meeste leden, gevolgd door omringende plaatsen van Den Haag en Leiden tot Zoeterwoude. De club profiteerde van de sores van enkele verenigingen in de omgeving.
De vereniging veranderde sterk van karakter vergeleken met de eerste bloeiperiode. Het prestatiegerichte ging er behoorlijk uit; de externe oriëntatie ook. In 1974 klapte de NRTU en ging De Kampioen met een aantal andere Zuidhollandse verenigingen in kleiner verband door. Vanaf 1980 was de club lid van de toen nieuwe toerafdeling van de KNWU, maar er deden steeds minder mensen van buiten aan de ritten van de club mee en omgekeerd gold dat ook. Het meedoen van niet-leden met alle verplichtingen die daar bij hoorden, werd zelfs steeds bezwaarlijker gevonden.
In 1991 ging de toerafdeling van de KNWU op in de nieuw gevormde Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU), maar in 1992 stapte De Kampioen daar uit.
Dat is zo gebleven, vooral vanwege de hoge lidmaatschapskosten van de NTFU.
De eigen toerkalender is sindsdien bepalend voor het fietsen in de club. Het tempo is toch vooral dat van de vroegere “prestatie-toeristen”. Voor de vroegere fietstoeristen waren er nog een tijd lang avondvierdaagsen en later de WoensdagAvondRitten (WAR), maar aan die ritten kwam in 2005 een einde.
De vereniging is daarmee de pure toerclub van Voorschoten, Wassenaar en omstreken geworden.

Auteursrechten e.d.